fotopagina duizenden foto's                 andere thema's        foto overzicht 

foto : meeldauw bij bladverl. azalea


foto:gezonde plant





Rhododendron aanplant:
waar?
wanneer?
hoe?
grondsoort
klimaat
zon - schaduw
planthoogte



foto: pas aangelegd tuingedeelte

foto: gezonde Japanse azalea










foto: plantenkuil graven

foto: turf door grond mengen

foto: boomschors aanbrengen


rhododendron aanplant:
waar?
wanneer?
hoe?
grondsoort
klimaat
zon - schaduw
planthoogte

foto: kluit opruwen met mespunt
























Rhododendron aanplant:
waar?
wanneer?
hoe?
grondsoort
klimaat
zon - schaduw
planthoogte







foto: azalea's beschut door
coniferen  

























foto: tuingedeelte
















Rhododendron aanplant:
waar?
wanneer?
hoe?
grondsoort
klimaat
zon - schaduw
planthoogte

Waar planten?

         Als u een nieuwe tuin aanlegt, hebt u dus de aanplant volledig in de hand. Belangrijk is dan een tuinschets waarin U met de volgende punten rekening houdt:
A: welke andere planten U aanplant;
B. Waar u die plant in verband met zon- en windrichting;
C. Hoe groot deze planten (uiteindelijk) worden;
D. Hoe groot de rhododendrons en azalea's (uiteindelijk) worden;
E. De kleurencombinaties, die U wilt hanteren
F. Verschil in grondsoort, die u eventueel wilt realiseren.
       A+B: Als U ook (natuurlijk) bomen, struiken en vaste planten aanplant  zult U rekening moeten houden met de zon- en windrichting en hoe groot de planten worden. Beschutting tegen koude noorden- en oostenwind in de winter en tegen veel wind uit het westen is belangrijk. Sommige bomen vormen een fraaie combinatie met rhodo's, maar wortelen oppervlakkig en zijn dus een concurrent voor het vocht in de grond, zoals berken en vliegdennen. Eiken wortelen doorgaans diep en zijn dus bruikbaar. Met bamboe moet U uitkijken, omdat de meeste soorten (heel erg) woekeren. Stevig plastic van 50 cm erom heen ingraven kan dat voorkomen. Coniferen zijn zeer bruikbaar als windkering en ook als afwisseling in het plantenassortiment.
       C. Als U de planten ruim genoeg uit elkaar plant, hoeft U ze na enkele jaren niet weer te verplanten als ze flink gegroeid zijn.  Beter is eerst   de open ruimten op te vullen met heide, dwergconiferen, gaultheria's of vacciniums enz.                      
       D. Natuurlijk is bepalend voor de plantafstand ook,  hoe groot de rhodo's en azalea's uiteindelijk kunnen worden. Zie 'planthoogte'.
       E. Ik ken tuiniers\tuinierinnen(?) die veel waarde hechten aan de kleurverdeling van de bloemen. Zachte tinten genieten de voorkeur en   felle kleuren vallen al gauw uit de toon. Die zijn dan 'schreeuwerig' en trekken te veel de aandacht. Nou ja, ieder zijn 'meug' - ik hou wel van enkele felle kleuren. 
       F. Als U een tuin met rhodo's wilt in plaats van een rhodotuin, en dus ook andere soorten planten met een andere grondsoort wilt aanplanten, moet U dat van te voren plannen en de grondsoort aanpassen. Dat kan met kleine stukken of grotere. Vooral de PH speelt hier een grote rol.

        Ikzelf houd van slingerende paadjes met vakken waarin ik coniferen, bamboe en bomen en struiken plant, met in gedachten waar ik dan de rhodo's en azalea's tussendoor wil planten. Waar ik nu woon moest ik vooral denken aan windkeringen, omdat rhodo's niet van harde wind houden!! Het kan ook zijn, dat u in een bestaande tuin vakken maakt, de bestaande planten verwijdert, de grond aanpast en de rhodo's plant.
De vraag is, hoe rigoureus U te werk wilt gaan. Wilt u een tuin met rhodo's of een echte rhodotuin? Strak aangelegd of speels\natuurlijk?

       Na een aantal jaren kan blijken, dat rhodo's en azalea's te groot worden en in elkaar gaan groeien. U kunt ze alsnog uit elkaar zetten of slechte exemplaren weghalen en tussen de planten kleinere planten zetten, zoals heide, gaultheria, vacciniums etc. 

Wanneer planten?

        De tijd, wanneer U rhodo's en azalea's kunt planten is heel ruim. Zolang het niet vriest of het midden in de zomer snikheet is, kan het eigenlijk altijd. Een rhodo heeft een zeer compacte wortelkluit, die doorgaans niet dieper groeit dan zo'n 30-40 cm.  De allerbeste tijd is toch in de herfst, eind september en oktober. De plant kan dan nog wat doorwortelen en goed aanslaan voor de winter. In de winter als het niet vriest kan ook, maar dan moet u zoveel mogelijk de HELE kluit ver- of inplanten. In maart en april, als het niet meer hard vriezen kan, is ook goed mogelijk;  goed water geven is dan noodzakelijk!  En mulchen om vochtverlies tegen te gaan.

        Als U tijdens de bloeitijd een rhodo koopt, is het belangrijk goed water te geven zodat de bloemen niet verwelken. U ziet nu wel wat de bloem is, en kunt beter een kleurencombinatie toepassen. Labels kunnen verkleuren en geven vaak niet de juiste bloemkleur. 

Hoe planten?

       Na het bepalen van de plaats, waar U de rhodo wilt inplanten, maakt U een ruim plantgat van zo'n 3 keer de kluitomtrek en zo'n 40 cm diep. De grond graaft u eruit, dan tuinturf of een mix van turf en bladcompost - eventueel scherp zand toegevoegd - in het plantgat en dan goed mengen met de grond. Nooit in zuivere tuinturf omdat dat te zuur is en er geen voedsel in zit. Dan maakt U een kuil in de klaargemaakte grond en zet de rhodo erin. Even diep inplanten als hij stond! Nu kunt U in het plantgat een flinke emmer water gieten, zodat de kluit en de grond eromheen goed nat is. Zeker in het voorjaar moet het zo zijn, dat de grond om de kluit goed vochtig is, zodat de wortels goed in de omringende grond verder kunnen groeien. Nu de grond om de kluit stevig aandrukken\trappen, maar niet te hard, want dan kan er niet genoeg zuurstof bij de wortelkluit komen. Van de grond die U overhebt, kunt U een rand om het plantgat maken, zodat U water kunt geven dat niet wegloopt.

        Als de rhodo in een pot gekweekt is - zoals steeds meer gebeurt - ziet U dat de wortels keurig tegen de potrand gegroeid zijn. Die buitenkant moet U opruwen zodat de wortels beter in de grond contact maken en doorgroeien!! Dit kunt U doen met een harkje, Uw vingers of de punt van een mes. En natuurlijk moet U ervoor zorgen, dat de kluit goed nat is, dus in een emmer met water dompelen totdat er geen luchtbellen meer zijn.
Mocht het lang duren voor het water in het plantgat wegzakt, dan is er iets mis met de drainage! Het mooiste zou zijn een laag van 40 cm met goede rhodogrond op pure zandgrond. Maar ja, wie heeft dat? Op pure kleigrond een rhodotuin aanleggen zou ik niet doen. Jammer dan. Maar met wat kunstgrepen kunt U wel enkele rhodo-schoonheden aanplanten. Zoals: een diep gat graven van zeker 75 cm. Daarin een laag puin of grind van 20 cm. Dan takken of  ander grof materiaal leggen en daarop dan goede rhodogrond. Op het puin of grind een stuk antiworteldoek werkt goed - dan zakt de grond niet tussen het puin!
U kunt bij kleigrond ook een rhodo planten min of meer op de grond. Wat boomstamstukken in een cirkel eromheen. Een minder diep plantgat maken en inplanten zoals in het begin omschreven. Dan is het wel belangrijk dat U 's zomers goed water geeft, omdat het regenwater makkelijker wegloopt. Mulchen houdt de grond dan vochtig..

Grondsoort

       Rhododendrons en azalea's stellen aan de grond de volgende eisen:
A. de grond moet de juiste zuurgraad hebben;
B. de grond moet luchtig genoeg zijn om genoeg zuurstof  te bieden;
C. de grond moet genoeg vocht (kunnen) bevatten, dus niet snel uitdrogen

       A. Rhodo's groeien het best in grond met een PH, oftewel zuurgraad van tussen 4 en 6. Dan pas kan de plant goed voedingstoffen en mineralen en sporenelementen opnemen, zoals ijzer. Humusrijke zandgrond is het beste. Heeft u dat niet, dan moet U die grondsoort maken. De bestaande grond mengen met tuinturf, turfmolm (verteert sneller dan tuinturf) bladaarde- of compost, en eventueel scherp zand is dan een goede oplossing. Dennen- en sparrennaaldenbosgrond werkt ook heel goed. Er zijn PH-meters in de handel om de zuurgraad te testen. Als U kleigrond heeft, moet U zoals hierboven te rade gaan. Ik zelf heb zeer fijne humusrijke zandgrond van PH 5. Vanwege de fijne structuur moet ik ook wel zand en\of bosgrond en grove turf doormengen. Bij erg nat weer kan de grond dichtslaan en sommige rhodo's hebben daar ook last van.
      B. Waarom groeit een kluit van een rhodo niet dieper dan hooguit 50 cm? Wel, dieper kan de kluit geen zuurstof opnemen, wat voor een goede groei  vereist is. Dus vandaar ook het mengen met turf en scherp zand en bladgrond. Zeker turf met grovere brokjes werkt  goed.
      C. Omdat een rhodo niet diep wortelt, kan hij alleen uit de kluit van 40 cm vocht halen. In de zomer bij lange droogte droogt de kluit dus snel uit. Hoe meer vocht de kluit dus opnemen en vasthouden kan, hoe beter. Als u dan water geeft, moet U het ook zo lang doen, dat de kluit ook dieper vochtig wordt. Anders droogt de kluit dieper uit en sterft af! Zoals U ziet: alles hangt met alles samen!

Klimaat

        Rhododendrons groeien het beste in de klimaatzones  5 tot 8. Zone 5 is van -29C tot -23C. Zone 8 is van -12 tot -7C. De beperking ligt dus in de kou, maar ook in hoe warm het worden kan. In Florida en Texas is het voor rhodo's en de meeste azalea's al te warm. In noord Scandinavië en noordelijk midden USA is het te koud, al worden in Finland rhodo's gekweekt die tot -40C kunnen verdragen, brrrrrrrrrr
      Het thema klimaat is nogal gecompliceerd! Hoe veel kou rhodo's kunnen verdragen hangt van vele factoren af. Zoals:

A. vocht, dus hoeveel regen er valt en wanneer;
B. hoeveel zon, vooral in de herfst;
C. locatie, waar de plant staat;
D. bemesting

       A. Als we een lange herfst hebben met in oktober\november flink regen, dan harden de rhodo's niet goed af. Soms denken ze blijkbaar, dat het weer voorjaar is en komt de sapstroom weer op gang, met alle gevolgen van dien! Ze harden dan niet bijtijds en goed genoeg af. Sommige Japanse azalea's zijn niet winterhard in Schotland en hier wel. Wel, de Schotse zomers zijn niet warm en lang genoeg, dus harden ze niet goed af. Hier in Nederland bij normale zomers (wat zijn dat?) wel. Een aantal jaren geleden was het op 20 oktober nog 20 graden. Op 30 oktober vroor het -8C. Veel planten hadden schade, gebarsten takken en kapot blad en bloemknoppen zijn dan het gevolg. Gelukkig gebeurt dat niet vaak.
      B. Als de herfst zonnig is en niet al te nat, dan harden de planten beter af. Nogal droog weer is in september\oktober voor de afharding gunstig. Soms komt ook de bloemknopvorming nog op gang. Dit betekent dus ook, dat planten die weinig zonnig staan, slechter afharden en dus minder vorst kunnen verdragen. 
      C. Aanknopend bij punt B. Dat kan gunstig zijn, maar ook niet. Als de planten dan wel op de droge oostelijke windkant staan, dan kan in een strenge winter de plant alsnog doodvriezen. Niet in de zon staan is dan toch weer gunstig, want doodvriezen komt niet alleen door hoe koud het is, maar het blad droogt uit door de droge koude wind met de zon erop. Uitdroging dus! In de zomer en vroege  herfst veel zon is dus goed voor de afharding, maar in een koude winter veel zon niet. Vooral bij Japanse azalea's is dat soms kritiek - dat hangt ook weer van de soort af. Veel zon in de zomer is dus goed, maar minder in de winter ook. Bij strenge vorst met dennen- of sparrentakken afdekken tegen de zon.  Dat helpt ook bij andere matig winterharde rhododendrons. Aan de oostkant beschermende coniferen planten is dus ook een goede vorstbescherming!!!
       D. Ook bemesting speelt bij de winterhardheid een grote rol. Zeker na juli geen mest meer geven, anders groeit de plant te lang door en kan in de herfst bij vroege nachtvorst toch nog bevriezen. Met kalimeststoffen (al dan niet met magnesium) kunt U dan wel bijmesten, want kali bevordert de afharding.

        Waarom nou precies bepaalde rhodosoorten wel en andere niet winterhard zijn, weet ik niet precies. Voorjaarsvorst is bij sommige goed winterharde soorten toch nog een probleem. Bij de ene soort komt de groei vroeg op gang, bij de andere later. Dat geldt ook voor de bloei.  Daarom wil ik niet te veel vroegbloeiende soorten meer in de tuin. Vaak bevriezen de bloemen toch nog bij late nachtvorst. Jaren geleden liep ik en mijn vrouw te slepen met dekens en gordijnen om die over bamboestokken rond de rhodo's te leggen. Mijn tuin is nu echter zo groot, dat ik daar niet meer aan kan beginnen. 
Dit alles is niet ter Uwer ontmoediging, maar tot lering en beter vermaak. De meeste rhodo's en azalea's die U hier in Nederland en België koopt zijn goed winterhard en zullen bij inachtneming van bovenstaande aanwijzingen goed groeien en bloeien!

Zon en schaduw

        In sommige tuinkrantjes lees ik wel eens, dat rhododendrons in de schaduw moeten staan. Niets is minder waar. Gefilterd  zonlicht is meestal ideaal terwijl sommige soorten heel goed in de volle zon gedijen. 
U kunt de volgende regel hanteren: Hoe groter het blad, hoe minder zon! En groot blad is dan meer dan 15 tot 20 cm. Kleinbladige lepidote soorten en de meeste azalea's, zowel bladverliezend als Japanse kunnen goed tegen volle zon. Mits de grond vochtig blijft!! Dus is mulchen erg nuttig! Sommige species, de wilde soorten hebben vilt aan de onderkant van het blad om verdamping tegen te gaan, ook in de winter. Dit vilt noemen we 'indumentum'. In de gebieden waar ze oorspronkelijk groeien is dat wel op 1000 meter hoogte en in de volle zon. Het bekendste voorbeeld hiervoor is de R. yakushimanum!
In de volle zon groeien de rhodo's compacter en bloeien ze veel beter dan in de schaduw. Bovendien groeien ze in de schaduw sprieterig en dus niet mooi.

Planthoogte

       Als U een rhodo koopt, staat - als het goed is - ook de hoogte van de plant vermeld. U zult zich afvragen "over hoeveel jaar" of "onder welke omstandigheden". Meestal wordt de hoogte na 10 jaar bedoeld en onder normale omstandigheden 
Hoe de hoogte na 25 jaar is, is nog moeilijker te zeggen. In veel zon zal de hoogte minder zijn. Hoe meer schaduw betekent dus ook hoger. Als U veel bijmest, wordt de plant ook hoger, dat spreekt vanzelf.  Voor een deel heeft U de hoogte dus zelf in de hand, ook als U de plant wilt snoeien. Zie 'onderhoud'.
De hoogte over 10 jaar zal voor U bepalend moeten zijn waar U de plant zet. Net als bij een border met vaste planten kunt U ook de rhodo's inplanten. Lagere vooraan en de hogere verder naar achteren.  Ikzelf heb nogal eens de neiging, de planten te dicht op elkaar te zetten, om ze dan jaren later toch weer te verplanten. Als ze enkele jaren te dicht op elkaar groeien, worden ze op de raakvlakken kaal, dat moet U wel bedenken. Solitair geplante rhodo's en azalea's komen veel beter tot hun recht.